Bướu cổ Basedow: căn bệnh nguy hiểm

Năm 1840, K.Basedow, bác sĩ người Đức, đã mô tả tỉ mỉ và đầy đủ triệu chứng lâm sàng của bệnh này, bao gồm ba nhóm chính: hội chứng cường giáp trạng (ăn nhiều, gầy, run tay, hồi hộp...) bướu cổ lan tỏa và lồi mắt. Hiện nay Basedow chiếm 45,8% bệnh nội tiết ở VN và tại Mỹ tỉ lệ mắc bệnh là 2-4 người trong 10.000 dân. Bệnh xảy ra ở nữ nhiều hơn nam, với tỉ lệ 1 nam/4 - 7 nữ.

Bệnh bướu cổ Basedow là một bệnh nội tiết phổ biến ở Việt Nam và trên thế giới. Ở Việt Nam, tuy chưa có một thống kê chính thức nào về tỉ lệ người mắc bệnh trong cộng đồng dân cư, nhưng theo giáo sư Lê Huy Liệu (Bệnh viện Bạch Mai Hà Nội), bệnh Basedow chiếm tới 45,8% các bệnh về nội tiết và 2,6% các bệnh nội khoa điều trị tại bệnh viện Bạch Mai). Tại Mỹ, tỉ lệ mắc bệnh này khá cao so với các bệnh khác (2-4 người/10.000 dân).

Bệnh bướu cổ basedow thường gặp ở mọi lứa tuổi, song phần lớn là ở độ tuổi lao động, nữ giới hay mắc hơn nam giới. Bệnh basedow, ngoài triệu chứng điển hình như bướu cổ, rối loạn tim mạch thì lồi mắt cũng là dấu hiệu đặc trưng. Các chuyên gia y tế đã khẳng định, basedow (nhiễm độc giáp) gây ra nhiều biến chứng rất nguy hiểm như lồi mắt ác tính, biến chứng tim, cơn cường giáp cấp. Bệnh diễn biến thành từng đợt cấp nối tiếp nhau, kết cục là người bệnh bị suy kiệt, có nhiều biến chứng nguy hiểm. Bệnh còn tác dụng lên chức năng sinh dục cả nam và nữ giới, phụ nữ dễ lãnh cảm, rối loạn kinh nguyệt, vô kinh; ở nam giới là tình trạng liệt dương, vú to.

Cho đến nay nhiều nguyên nhân của bệnh này được đưa ra. Người ta cho rằng đây là một bệnh tự miễn, cơ thể người bệnh tự sinh ra các yếu tố chống lại chính mình và gây nên bệnh. Trong sinh hoạt hằng ngày, nhiễm độc giáp không lây lan từ người bệnh sang người lành mà có yếu tố di truyền. Ngoài ra, các yếu tố gây khởi bệnh này thường là stress, chấn thương thần kinh, nhiễm khuẩn, uống nhiều loại thuốc có chứa chất i-ốt như Cordarone (chống loạn nhịp tim).

Theo Tiến sĩ Tạ Văn Bình - Giám đốc Bệnh viện Nội tiết, Basedow thường xuất hiện sau một chấn thương tinh thần hoặc thực thể. Phần lớn bệnh nhân do kém hiểu biết đã để bệnh tiến triển khá nặng khiến việc điều trị trở nên khó khăn, tốn kém gấp nhiều lần.

Ngoài việc phải đi khám bệnh định kỳ, bệnh nhân có thể tự phát hiện sớm basedow qua các dấu hiệu như: nhịp tim nhanh (> 90 lần/phút), bướu cổ, run đầu chi, các tổn thương về mắt, gầy sút không rõ căn nguyên. Các dấu hiệu khác gồm da ấm, ẩm, mịn (ở giai đoạn đầu), trên da có thể có các chấm, mảng bạch biến; rối loạn tiêu hoá (phân có máu, phân nát, phân sống đi nhiều lần trong ngày, táo bón); tiểu nhiều; liệt chi dưới, rụng tóc, bạc tóc, viêm quanh khớp vai...

Tùy mức độ và tính chất của bệnh, bác sĩ sẽ đưa ra phác đồ điều trị phù hợp, có thể dùng thuốc, iốt phóng xạ hoặc phẫu thuật. Bệnh Basedow nếu không được điều trị hoặc điều trị không hiệu quả, bệnh nhân có thể tử vong vì: suy kiệt; bị các biến chứng về tim mạch: suy tim, rối loạn nhịp tim...; cơn bão giáp, trong tình trạng này bệnh nhân sốt cao có khi đến 40-41 độ C, rối loạn tâm thần có thể kích động, mê sảng, tim đập rất nhanh có khi lên đến trên 150 lần một phút.

Trên thế giới hiện áp dụng 3 biện pháp điều trị bệnh Basedow là điều trị nội khoa, xạ trị và phẫu thuật cắt gần toàn bộ tuyến giáp. Ở Việt Nam người ta ưu tiên sử dụng biện pháp điều trị nội khoa, có nhiều lý do khiến các chuyên gia nội tiết khuyến cáo sử dụng biện pháp điều trị này như: tỷ lệ lui bệnh cao, ít gây suy giáp trường diễn, ít ảnh hưởng đến sự phát triển về thể chất, trí tuệ so với điều trị xạ hoặc phẫu thuật.